- Νόβγκοροντ
- (Novgorod). Πόλη (227.000 κάτ. το 2003) της Ρωσίας και πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (55. 300 τ. χλμ., 698.000 κάτ. το 2003)· Εκτείνεται στο δυτικό τμήμα της Ρωσίας, κοντά στον ποταμό Βολχόφ, σε υψόμετρο 52 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας.
To N., που υπήρχε ήδη τον 9o αι., υπαγόταν στο Κίεβο έως τον 12o αι., όταν απέκτησε την ανεξαρτησία του και αναπτύχθηκε ως εμπορικό και πολιτικό κέντρο. Άνθησε και επεκτάθηκε τον 14o αι. τόσο πολύ ώστε να δικαιολογεί την ονομασία του Βελίκιι (μεγάλη) Ν. Υπήρξε αντίζηλος της Μόσχας, την ανταγωνιζόταν έως το 1475, αλλά περίπου έναν αιώνα αργότερα καταστράφηκε από τις ορδές του Ιβάν του Τρομερού. Από τότε άρχισε η παρακμή του, στην οποία συνέβαλαν η εισβολή των Σουηδών και η ανάδειξη της Αγίας Πετρούπολης. Κατά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο περιήλθε στους Γερμανούς από το 1941 έως το 1944. Παρά τις ζημιές που υπέστη, διατηρεί πολυάριθμες αναμνήσεις του περασμένου μεγαλείου της. Στο Κρεμλίνο (14ος αι.) βρίσκονται ο καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας (11ος αι.), το πρώην επισκοπικό μέγαρο (1433) και ένα μνημείο που ιδρύθηκε το 1862, για τη χιλιετία από της ίδρυσης του ρωσικού κράτους· στην παλιά εμπορική συνοικία, ο ναός του Ζναμένσκι (14ος αι.), πολυάριθμες μονές και άλλα ωραία κτίρια. Στο ναό της Μεταμόρφωσης του Ν. βρίσκεται το μόνο σωζόμενο (αποσπασματικά) σύνολο τοιχογραφιών (1378) του Θεοφάνη του Έλληνα, στον οποίο αποδίδονται επίσης και εικόνες της εκκλησίας του Ευαγγελισμού. To N. είναι έδρα σχολών, ιδρυμάτων και μερικών μουσείων, όπως το μουσείο της αρχαίας ρωσικής τέχνης και της Επανάστασης. Οικονομικό κέντρο στη φάση ανάπτυξης, με βιομηχανίες μεταλλουργίας, ειδών υπόδησης, επεξεργασίας ξύλου, γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων.
Στο Νόβγκοροντ, ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της μεσαιωνικής ρωσικής αρχιτεκτονικής, δημιουργήθηκε σπουδαία σχολή αγιογραφίας, την οποία επηρέασε κατά πολύ ο Θεοφάνης ο Έλληνας. Στη φωτογραφία, η απελευθέρωση του Νόβγκοροντ από τον στρατό της Σουζντάλ (Κρατικό Μουσείο Τέχνης, Νόβγκοροντ).
Dictionary of Greek. 2013.